Johann Sebastian Bach (ur. 21 marca 1685 w Eisenach, zm. 28 lipca 1750 w Lipsku) – kompozytor niemiecki muzycznej epoki baroku, organista i nauczyciel muzyki. Był ósmym i ostatnim dzieckiem Johanna Ambrosiusa Bacha, miejskiego muzyka i Marii Elisabeth Lämmerhirt.

Pochodził z rodu liczącego kilkaset lat. Wielu przedstawicieli tego rodu nosiło imię Johann.

Grał na klawesynie i skrzypcach, słynął jako wirtuoz gry na organach. Działał w Weimarze jako skrzypek dworski, potem przebywał w Köthen na stanowisku nadwornego kompozytora i kapelmistrza. Większą część życia spędził jednak w Lipsku, gdzie pracował jako kantor i główny organista kościoła św. Tomasza (od 1723 aż do śmierci). W związku z tą funkcją napisał ponad 200 kantat kościelnych. Uprawiał wszystkie ówczesne gatunki muzyczne poza operą. Był mistrzem w komponowaniu muzyki polifonicznej – doprowadził do doskonałości barokową formę fugi (Das Wohltemperierte Klavier, Kunst der Fuge). Znany z rubasznego humoru, do końca życia uwielbiał zabawy i picie wina. Ostatnie lata życia Bach spędził przede wszystkim na walce z postępującą ślepotą.

Bach należał do najbardziej chyba zdumiewającej muzycznej rodziny w historii. Przez ponad 200 lat w rodzinie tej byli muzycy i kompozytorzy. Ojciec Bacha, wujkowie i starszy brat byli zawodowymi muzykami. Tak samo inni, dalsi krewni. Trzech synów (Wilhelm Friedemann Bach, Carl Philipp Emanuel Bach i Johann Christian Bach) stało się ważnymi muzykami i kompozytorami swoich czasów.

Bach miał dwadzieścioro ślubnych dzieci. Był człowiekiem niezwykle pobożnym, czemu dawał wyraz w świadomym preferowaniu w swojej twórczości muzyki kościelnej, pisanej "ku większej chwale Bożej". J. S. Bach jest autorem ponad 1000 znanych utworów, przypuszczalnie wiele również zaginęło, jako że styl muzyczny kompozytora pod koniec jego życia uważany był za anachroniczny, a dzieła za mało wartościowe. Po śmierci zapomniany. "Odkryty" ponownie przez Feliksa Mendelssohna-Bartholdy'ego, który w 1829 zaprezentował wykonanie Pasji według Św. Mateusza.


Spis treści

* 1 Biografia
* 2 Życie rodzinne
* 3 Późniejsze życie
* 4 Najważniejsze lub najbardziej znane dzieła


Biografia

Jan Sebastian Bach urodził się w Eisenach, w Niemczech, w 1685. Jego ojciec, Johann Ambrosius Bach, był muzykiem w Eisenach i do jego zadań należało między innymi organizowanie muzyki świeckiej w mieście, jak również uczestniczenie w muzyce kościelnej pod kierownictwem organisty kościelnego. Wujkowie również byli zawodowymi muzykami, od organistów kościelnych i nadwornych muzyków, do kompozytorów. Prawdopodobnie Jan Sebastian bardzo wcześnie rozpoczął przepisywanie nut i granie na różnych instrumentach.

Matka Bacha zmarła w 1694, a wkrótce także nagle zmarł ojciec w lutym 1695. Jan Sebastian nie miał jeszcze wtedy 10 lat. Przeprowadził się do swojego starszego brata, Johanna Christopha, który był organistą w Ohrdruf. W jego domu Bach kontynuował przepisywanie nut, naukę i grę na różnych instrumentach.

Właśnie w Ohrdruf Bach zaczął uczyć się o budowie organów. Organy w kościele w Ohrdruf wymagały, wydaje się, ciągłej naprawy i często posyłano młodego Bacha, by naprawił lub wymienił niektóre części. Organy były najbardziej skomplikowanym instrumentem w całej Europie. Praktyczna wiedza o budowie organów przydała się mu później, kiedy na nich grał.

W szkole Bach często podróżował by usłyszeć, jak grają wielcy organiści Niemiec, tacy jak Georg Böhm, Dietrich Buxtehude (do historii przeszła piesza wędrówka Bacha do Lubeki przez całe Niemcy w celu usłyszenia gry Buxtehudego) i Johann Adam Reinken. Po skończeniu szkoły (Bach skończył szkołę łacińską w wieku 18 lat, bardzo wcześnie jak na tamte czasy) Bach został organistą w Arnstadt w 1703. Wkrótce zaczął rozglądać się za lepszą posadą. Dzięki swojej wirtuozerii, wkrótce zaoferowano mu pracę w Mühlhausen. Niektóre z jego wcześniejszych, znanych dzieł pochodziły z tamtego okresu (niektórzy twierdzą, że także Toccata i fuga d-moll, BWV 565), ale dużo z muzyki skomponowanej w tym okresie zaginęło.

Wciąż niezadowolony z pracy w Mühlhausen, w 1708 Bach podjął pracę jako nadworny organista i koncertmistrz na dworze książęcym w Weimarze. Tutaj miał możliwość nie tylko gry na organach, ale również komponowania i grania bardziej różnorodnego repertuaru muzyki koncertowej z zespołem książęcym. Właśnie w Weimerze Bach rozpoczyna częstsze tworzenie muzyki kontrapunktowej. Najbardziej znanym z tych dzieł jest prawdopodobnie Das Wohltemperierte Klavier, który składa się z 48 preludiów i fug, po jednej parze dla każdej tonacji.

Również w Weimarze Bach zaczął pracę nad Orgelbüchlein dla swego syna Wilhelma Friedemanna. Ta książeczka muzyki organowej zawiera tradycyjne luterańskie hymny kościelne ułożone w sposób łatwy do nauki dla studentów organistyki. To niekompletne dzieło świadczy o tym, że już wtedy Bach miał powołanie do nauczania i uwielbienie tradycyjnych chorałów jako formy i źródła inspiracji. Szczególnie istotne jest jego zamiłowanie do nauczania. Prawie nie było okresu w życiu Bacha, kiedy nie miałby jakiegoś ucznia na stałe, a oprócz tego zawsze w jego domu było wielu prywatnych studentów, między innymi takich osobistości XVIII wieku jak Johann Friedrich Agricola. Również dzisiaj uczniowie praktycznie każdego instrumentu wcześnie napotykają na dzieła Bacha.

Wyczuwając wzmożone napięcie na dworze książęcym w Weimarze, Bach ponownie rozpoczął poszukiwanie bardziej stałej pracy zgodnej z jego zainteresowaniami muzycznymi. Książę Leopold z Köthen zatrudnił Bacha jako kapelmistrza. Książę Leopold, sam będąc muzykiem, doceniał talent Bacha, dobrze go wynagradzał i dał mu znaczną swobodę w komponowaniu i graniu. Jednak książę był kalwinistą i nie chciał skomplikowanych dzieł kościelnych, więc w tym czasie większość dzieł Bacha jest z natury świecka. Wiele z dzieł instrumentalnych, między innymi Koncerty brandenburskie, pochodzi z tego okresu.

W 1723, Jan Sebastian Bach został kantorem w kościele św. Tomasza w Lipsku. Ta posada wymagała od niego nie tylko nauczania śpiewu w Szkole św. Tomasza, ale także cotygodniowego dostarczania muzyki do dwóch głównych kościołów Lipska. Bach podjął się komponowania nowego utworu muzyki kościelnej na każdy tydzień. Ta męcząca praca stworzyła jedne z najlepszych utworów, z których znaczna część przetrwała. Większość kantat z tamtego okresu bazuje na czytaniach Biblii przewidzianych na dany tydzień.

Na święta kościelne, takie jak Boże Narodzenie, Wielki Piątek czy Wielkanoc, Bach tworzył kantaty szczególnie piękne, z czego najbardziej znany jest Magnificat D-dur (BWV 243) na Boże Narodzenie i Pasja według św. Mateusza (BWV 244) na Wielki Piątek. Sam kompozytor uważał tę Pasję jako jedno z jego najważniejszych dzieł. W listach pisał o niej jako o wielkiej Pasji i bardzo dokładnie stworzył manuskrypt dzieła.


Życie rodzinne

Bach poślubił swoją daleką kuzynkę, Marię Barbarę, w 1707 w Dornheim, po otrzymaniu spadku 50 guldenów. Mieli siedmioro dzieci, czworo z nich przeżyło do wieku dorosłego. Mało wiadomo o Marii Barbarze. Zmarła nagle w 1720, gdy Bach podróżował z księciem Leopoldem.

Podczas pobytu w Cöthen, Bach poznał Annę Magdalenę Wilcke, młodą sopranistkę. Pobrali się w 1721. Mimo różnicy wieku, para tworzyła udane małżeństwo. Anna wspierała jego komponowanie, a Jan Sebastian namawiał ją do śpiewania. Mieli wspólnie 13 dzieci.

Wszystkie dzieci Bacha były uzdolnione muzycznie, co musiało napawać kompozytora dumą. Jego synowie Wilhelm Friedemann Bach, Johann Gottfried Bernhard Bach, Johann Christoph Friedrich Bach, Johann Christian Bach i Carl Philipp Emanuel Bach zostali znanymi muzykami, a Johann Christian miał duży wpływ na wczesne dzieła Wolfganga Amadeusza Mozarta. Mimo że było dużo barier dla kariery muzycznej kobiet w tamtych czasach, wszystkie córki Bacha najprawdopodobniej śpiewały i, być może, grały w zespołach ojca. Jedyna córka Bacha, która wyszła za mąż (Elisabeth Juliana Friederica) wybrała na męża ucznia ojca, Johanna Christopha Altnikola. Dzięki dzieciom Bacha zachowało się wiele z jego dzieł. Carl Philipp Emanuell nazywał te dzieła Archiwum Starego Bacha.

W Lipsku, Bach przyjaźnił się z poetą Picanderem, który tworzył potem libretto do wielu jego utworów. Bach z żoną gościli w swoim domu wielu muzyków z całych Niemiec, między innymi Telemanna (który był jednym z ojców chrzestnych Carla Philippa Emanuela). Interesujące jest, że Händel, który urodził się w Halle (około 50 km od Lipska) w tym samym roku co Bach, odbył kilka podróży do Niemiec, ale Bach nigdy nie mógł się z nim spotkać, czego bardzo żałował.


Późniejsze życie

Kantaty skomponowane przez Bacha w Lipsku utworzyły spory repertuar, który z powodzeniem, po małych poprawkach, mógł wykorzystywać do niedzielnych programów muzycznych. Pozwoliło mu to w większym zakresie zająć się muzyką świecką, zarówno wokalną, jak i instrumentalną. Wiele z tych późniejszych dzieł było tworzonych przy współudziale lipskiej Collegium Musicum, lecz niektóre z nich były bardzo introspekcyjnymi i abstrakcyjnymi arcydziełami, szczytowymi kompozycjami sztuki Bacha. Do dzieł tych należą m.in.: Clavier-Übung składający się z czterech części: Sześć partit na instrument klawiszowy, Koncert włoski (BWV 971), Uwertura francuska i Wariacje Goldbergowskie (BWV 988). W tym samym czasie Bach napisał kompletną Mszę h-moll (BWV 232) zwaną Wielką, która zawierała nowe fragmenty łącznie z porcjami ze starszych dzieł. Mimo że msza nigdy nie została wykonana za życie autora, uznawana jest za jedno z jego największych dzieł chóralnych.

Wariacje Goldbergowskie skomponował Bach w 1741 roku dla Hermana Karla von Keyserlinga, niemieckiego pochodzenia dyplomaty w służbie rosyjskiej, podówczas posła nadzwyczajnego Rosji w Polsce i wielkiego miłośnika muzyki.

W 1747 Bach przybył na dwór Fryderyka Wielkiego w Poczdamie, gdzie król zagrał motyw dla Bacha i polecił zaimprowizować fugę opartą na tym temacie. Bach zaimprowizował trzyczęściową fugę, potem sprezentował ją królowi jako gotowe dzieło pod nazwą Musikalisches Opfer (Muzyczny dar), BWV 1079, składające się z fug, kanonów i tria.

Słynne niedokończone dzieło Bacha, Kunst der Fuge (Sztuka fugi), napisane zostało kilka miesięcy przed śmiercią. Składa się z 18 skomplikowanych fug i kanonów utworzonych na bazie prostego tematu. Ostatnia poczwórna fuga kończy się niespodziewanie po wprowadzeniu trzeciego tematu, bazującego na nazwisku (B-A-C-H). Dzieło to jest często cytowane jako szczyt techniki polifonicznej.

Jan Sebastian Bach spędził swoje ostatnie dni w Lipsku i zmarł tam w 1750, w wieku 65 lat. Pochowany jest w prezbiterium kościoła św. Tomasza.


Najważniejsze lub najbardziej znane dzieła

* Pasja według św. Mateusza, BWV 244
* Pasja według św. Jana, BWV 245
* Wielka msza h-moll, BWV 232
* Kantaty – około 201 kantat kościelnych i kilkanaście świeckich (BWV 001-200, 201-224)
* Motety , BWV 225-231
* Magnificat, BWV 243
* Koncerty brandenburskie, BWV 1046-1051
* Musikalisches Opfer, BWV 1079
* Das Wohltemperierte Klavier – dwutomowy zbiór preludiów i fug w każdej tonacji skali temperowanej na instrument klawiszowy, BWV 846-893
* Kunst der Fuge – zbiór fug opartych na jednym temacie , BWV 1080
* 4 Sonaty i 3 Partity na skrzypce solo, BWV 1001-1006
* 6 Suit na wiolonczelę solo, BWV 1007-1012
* Toccata i fuga d-moll, BWV 565
* Zbiór inwencji dwugłosowych, BWV 772-786
* Zbiór trzygłosowych symfonii, BWV 786-801
* Utwory na organy: preludia i fugi, toccaty i fugi, fantazje i fugi, tria, sonaty triowe, koncerty (organowe transkrypcje koncertów skrzypcowych znanych mistrzów, m.in. Antonio Vivaldiego), Passacaglia i Fuga c-moll (BWV 582) oraz organowe opracowania religijnych pieśni protestanckich (preludia, fantazje i przygrywki chorałowe)


Na podstawie http://pl.wikipedia.org/wiki/Johann_Sebastian_Bach